رزین ترکیبی است طبیعی یا مصنوعی که در صنعت، معماری داخلی و هنرهای تجمسی کاربرد فراوان دارد. رزین به واسطه ماده هاردنر (سفت کننده) خودش را گرفته و سخت می شود. از آنجا که رزین در آب حل نمی شود به عنوان یک ماده ضد آب کننده در زمینه های مختلف کاربرد دارد. حلال رزین الکل و استون است.
رزین های مصنوعی بسیار متنوع هستند. از جمله رزین های مصنوعی می توان به رزین پلی استر، رزین آپوکسی، رزین وینیل استر، رزین فنولیک و … اشاره کرد. در میان این تنوع، رزین پلی استر و آپوکسی مواردی هستند که در کارهای هنری استفاده می شوند. رزینی که ما به دنبالش هستم و برای ساخت زیورآلات رزینی استفاده می شود، رزین اپوکسی است. در این مقاله بعد از معرفی اجمالی رزین پلی استر و اپوکسی، به توضیحات بیشتر درباره رزین اپوکسی خواهیم پرداخت.
رزین پلی استر:
رزین پلی استر مایعی است که با درصد مشخصی هاردنر ترکیب شده و پس از گذشت زمان معین خشک می شود. البته با اضافه کردن چند قطره کاتالیزور می توان زمان خشک شدن را کاهش داد. رزین پلی استر برای سفت باید در کوره پخته شود. میزان هاردنر و کاتالیزور در کیفیت، دوام و رنگ آن تاثیر دارد که بعدها در مقاله جامع تری آن را مورد بحث قرار خواهیم داد.
رزین پلی پلی استر بادوام بوده و در مجسمه سازی، کارهای صنعتی و تولید سنگ مصنوعی کاربرد دارد. بخارات آن بسیار سمی است و باید در محیطی با تهویه کامل و البته همراه با ماسک و دستکش استفاده شود. پلی استر بعد از بستن غیر سمی است و قابلیت سمباده زدن و سوراخ کردن با مته را نیز دارد. رزین های پلی استری بسیار ارزان تر از رزین های آپوکسی هستند که علت آن فروش به صورت عمده و در حجم های بالا است. برای رنگ آمیزی مجسمه های پلی استری از جوهر رنگ استفاده می شود. جوهر رنگ را با تینر فوری یا استون مخلوط کرده و با قلمو، رنگ آمیزی انجام می شود. همچنین از رنگ های فوری مخصوص رنگ آمیزی ماشین نیز میتوان بهره برد.
رزین آپوکسی:
رزین های آپوکسی در جهان به عنوان رزین های مناسب برای کارهای هنری و دست ساخت دسته بندی شده اند، چرا که عوارض سمی بسیار کمتری داشته و در اتاق کارهایی با تهویه مناسب به راحتی می توان از آنها استفاده کرد. از رزین های آپوکسی برای ساخت زیورآلات مصنوعی استفاده می شود. یکی از دغدغه های اصلی هنرمندان سفت شدن رزین است که با دقت در نسبت تخلیط هاردنر و آپوکسی برطرف می شود. رزین های اپوکسی برای سفت شدن به کوره (پخته شدن) نیاز ندارند، بلکه در مجاورت هوا به تدریج سفت می شود.
رزین آپوکسی از دو ماده تشکیل شده است؛ رزین و هاردنر (سخت کننده). این دو بخش باید با نسبت دقیقی، که توسط تولید کننده مشخص می شود، مخلوط شوند.
رزین آپوکسی نسبت به رزین پلی استر بسیار گرانتر است اما به همان دلیل سمی بودن، رزین اپوکسی برای پروژه های خانگی بسیار مناسب تر است. رزین را همیشه با دقت زیاد استفاده کنید و به توصیه های ایمنی و نکات بهداشتی ارائه شده توسط کارخانه های تولیدی توجه کنید.
بعد از اینکه رزین اپوکسی روی یک سطح ریخته و خشک شود، سطحی شفاف، شیشه ای و صیقلی روی کار ایجاد می شود.
“لوازم جانبی کار با رزین اپوکسی”
رنگ کردن رزین اپوکسی: رنگ هایی که برای این منظور کاربرد دارند به ۳ دسته پودری، مایع و خمیری تقسیم بندی می شوند. این رنگ ها را می بایست موقع مخلوط کردن رزین و هاردنر، یعنی زمانی که هنوز مایع هستند، به مخلوط اضافه کنید.
قالبگیری رزین: برای قالبگیری رزین اپوکسی از قالب های متنوعی می توان استفاده کرد؛
قالب سیلیکونی: این نوع قالب ها به علت داشتن قابلیت انعطاب پذیری برای قالب گیری اجسام سه بعدی مناسب می باشند آویزهای قلبی شکل، النگو و.. را می توانید با این قالب ها، قالبگیری کنید. قالب های سیلیکونی متنوعی در بازار موجود است. همچنین می توانید خودتان از شیئی که مدنظر دارید قالبگیری کرده و قالب سیلیکونی مد نظر خود را بسازید. ساخت قالب های سیلیکونی خود مبحثی جانکاه است که در این مقال نمی گنجد.
قالب لاتکسی: از این قالب ها با عنوان قالب هایی با انعطاف پذیری بالا می توان نام برد. بعضی از انواع رزین ها برای سفت شدن در قالب لاتکسی نیاز به هاردنر بیشتری دارند، بنابراین می بایست قبل از قالبگیری تست شوند. لاتکس در برابر روغن فاسد می شود، بنابراین هنگام کار با لاتکس از مایع ظرفشویی به عنوان جداکننده استفاده می شود.
قالب های پلاستیکی: برای این قالب های پلاستیکی می توانید از قالب پلاستیکی شکلات های بسته بندی شده در فروشگاه ها و یا ظروف یکبار مصرف نیز استفاده کنید.
قالب های خانگی Home Molds: جایخی و یا جعبه شکلات، قالب های کوچک بسیار خوبی هستند. می توانید ظروف پلاستیکی متفاوتی را که در خانه دارید به عنوان قالب استفاده کنید. همچنین بطری و ظروف شکسته و لبه پریده، اسباب بازی کودکان، قالب های یکبار مصرف خوبی برای این کار هستند.
روان کننده: روان کننده کمک می کند تا رزین به قالب خود نچسبد. اگر از قالب های نرم و انعطاف پذیر مانند قالب های سیلیکونی استفاده می کنید نیاز به روان کننده ندارید. اما برای استفاده از قالب های دیگر نیاز به یک روان کننده خواهید داشت. اسپری های روغن آشپزی برای اینکار مناسب هستند. بدین صورت که ابتدا سطح داخلی قالب خود را با اسپری روغن آغشته کنید و سپس آن را پاک کنید، تا سطوح قالب فقط چرب شوند بدون اینکه روغن اضافی در قالب باقی بماند، سپس رزین را در قالب بریزید.
دقت داشته باشید همانطور که گفته شد، برای قالب های لاتکسی از مایع ظرفشویی به عنوان روان کننده استفاده می کنیم. ابتدا قالب را به مایع ظزفشویی آغشته کرده و صبر میکنید تا خشک شود، سپس رزین را در قالب میریزید.
“تکنیک های کار با رزین اپوکسی”
سطوح صاف و صیقلی: شما می توانید روی قطعات مسطح چوبی، زیرلیوانی، سینی و سطوح صاف زیورآلات را با لایه ای از رزین بپوشانید.
۱۶
قطعات معلق در رزین: می توانید قطعات کوچک پلاستیکی، سکه، گل و برگ های خشک و حتی ترافل های رنگی و هر چیز دیگری که تصورش را بکنید با رزین مخلوط کرده و در حجم آن بافت های متنوعی را ایجاد کرد.
لایه محافظ روی عکس: شما میتوانید روی هر عکسی را با رزین بپوشانید. فقط قبل از ریختن رزین می بایست روی عکس را با لایه ای محافظ بپوشانید تا جوهر عکس شما در رزین حل نشود. برای این کار می توان از سیلر، چسب چوب، چسب DM5 و یا اسپری وارنیش استفاده کرد. قبل از ریختن رزین از خشک شدن لایه محافظ روی عکس مطمئن شوید.
تمیز کردن: اگر رزین از سطوح کار بیرون زد و یا جایی که نمی بایست ریخته شد، می توانید آنرا با استون یا لاک پاک کن یا هر پاک کننده متیله (methylated spirits) قسمت های اضافه را پاک کنید. همچنین می توانید با کاتر یا چاقو قسمت های اضافه را ببرید. اما بهترین روش برای پاک کردن این است که تمام مراحل را با دقت کامل انجام دهید تا چنین مواردی اتفاق نیافتد.
“مراحل آماده سازی و استفاده از رزین”
اکنون که درباره تمام موارد مرتبط با رزین اپوکسی توضیح داده شد، نحوه کار کردن با رزین آپوکسی را آموزش می دهیم.
وسایل مورد نیاز:
- رزین و هاردنر
- پیمانه اندازه گیری دو عدد
- ظرف برای مخلوط کردن
- قالب
- قاشق یکبار مصرف برای هم زدن
برای داشتن یک رزین خوب باید رزین و هاردنر را با نسبتی که روی بسته بندی همان رزین ذکر شده است مخلوط نمایید. متداولترین نسبت های آپوکسی به هاردنر، نسبت های مساوی ۱ به ۱ یا ۲ به ۱ می باشند. اندازه گیری غیر دقیق و مخلوط کردن نا مناسب رزین باعث می شود که رزین سفت نشود. برای اندازه گیری نسبت دقیق رزین و هاردنر می توانید از پیمانه های مدرج استفاد کنید. همچنین می توانید از ترازوی دیجیتال کمک بگیرید. پس از هر بار استفاده از رزین و هاردنر باید قطعات مورد استفاده را تمیز کنید، از این جهت می توانید از قاشق ها و ظروف یکبار مصرف برای مخلوط کردن استفاده کنید.
در آموزش ما نسبت حجمی رزین و هاردنر برابر است. حجم دلخواه رزین را برداشته و به روش بن ماری کمی گرم می کنیم.
با نسبت حجمی یکسان هاردنر را روی رزین می ریزیم.
رزین و هاردنر را به آرامی هم می زنیم تا خوب با هم مخلوط شوند. در صورتی که مخلوط دو ماده خوب همگن و یکنواخت نشده باشد، در پروسه سفت شدن رزین اختلال ایجاد خواهد شد. برای جلوگیری از تشکیل شدن حباب هوا، هم زدن را به آرامی و در ظروفی با عمق بیشتر و سطح مقطع کمتر انجام دهید.
مخلوط را در پیمانه تمیز می ریزیم. کمی صبر کنید تا حباب ها خارج شوند.
سپس مخلوط را در قالب بریزید. می توانید با ضربه زدن با قالب حباب هوا را خارج کنید. می توانید با فوت کردن در یک نی و همچنین باد سشوآر به خارج شدن حباب ها کمک کنید.
کمی رنگ مایع مخصوص در رزین بریزید.
با قاشق آن را به آرامی هم بزنید. نمی خواهیم رنگ و رزین با هم یکنواخت شوند.
کمی پودر اکلیل با مش درشت در قالب بریزید.
وقتی می خواهید قطعات بزرگتر تزئینی را داخل رزین بریزید دقت کنید که دستانتان آلوده نشود. در صورت نیاز از دستکش استفاده کنید.
برای ریختن اجسام معلقی که کمی سنگین هستند و احتمال دارد کامل کف قالب ته نشین شوند، می بایست کار را در چندین مرحله اجرا کرد. بدین صورت که ابتدا یک لایه رزین کف قالب بریزیم، پس از خشک شدن لایه های بعدی را با اجسام معلق اضافه کرده و برای آخرین لایه رزین باید سطح اجسام معلق را بپوشاند.
رزین را به مدت ۷۲ ساعت کنار بگذارید تا کاملا سفت شود. سپس آنرا از قالب خارج کنید.
“یادآوری”
در آموزش های پیشین در مجله اینترنتی من و هنر نمونه های خلاقانه کار با رزین را آموزش داده ایم که می توانید به کمک آنها آثار هنری زیبایی را خلق کنید:
آموزش ساخت زیر لیوانی رزین و اشیاء معلق
آموزش ساخت زیورآلات چوب و رزین
در ادامه نمونه زیورآلات تهیه شده با رزین را به عنوان الهام بخشیدن برای شما عزیزان انتخاب کرده ایم؛
آخرین مطالب متین تابان شمال (مشاهده)
- آشنایی با رزین و آموزش نکات تئوری و کاربردی - ۲۵ خرداد ۱۳۹۶
- آموزش دوخت گل چرم روی کیف ساده - ۸ خرداد ۱۳۹۶
- آموزش تزئین صندل تابستانی با پم پم (توپک کاموایی) - ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۶
- آموزش تابلوی شماره دوزی با توری سیمی - ۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۶
- آموزش نقاشی روی کفش بادی؛ طرح آبرنگ - ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۶
